David Blatt και Princeton offense

Ιστορία, αρχές και χαρακτηριστικά της Princeton offense και η σύνδεσή της με τον David Blatt.

————————————

“David Blatt σημαίνει Princeton offense.”

“Λογικό να είναι ειδήμων στην Princeton. Αφού έπαιξε μπάσκετ σ’ αυτό το πανεπιστήμιο.”

“Μα καλά, γιατί δεν έπαιξε Princeton στους Cavaliers;”

Με την ανακοίνωση της συνεργασίας του Ολυμπιακού με τον David Blatt, μια σύντομη βόλτα σε ιστοσελίδες και social media ήταν αρκετή για να συναντήσει κανείς τα παραπάνω καθώς και πολλές παραλλαγές τους. Από την στιγμή που οι ερυθρόλευκοι αποφάσισαν να προχωρήσουν σε πλήρη αναδόμηση εν όψει της τρίτης εποχής των αδελφών Αγγελόπουλων, το όνομα του προπονητή που θα αναλάμβανε το εγχείρημα ήταν κομβικό –επιλέγοντας τον David Blatt, ήταν δεδομένο πως οι αναφορές στην Princeton offense, την επίθεση με την οποία έχει συνδέσει το όνομά του, θα γίνονται όλο και πιο συχνές. Για έναν παρατηρητή μη εξοικειωμένο με τα όσα πρεσβεύει ως έννοια το συγκεκριμένο είδος επίθεσης, προκύπτουν ορισμένα προφανή ερωτήματα:

• Πως προέκυψε ο όρος Princeton offense;
• Ποια στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν ώστε να δομηθεί το συγκεκριμένο είδος επίθεσης;
• Ποια είναι μερικά βασικά χαρακτηριστικά της;
• Ποιοι προπονητές και ποιες ομάδες την έχουν εφαρμόσει;
• Γιατί το όνομα του David Blatt είναι άμεσα συνυφασμένο μαζί της;

Αν κανείς επιχειρήσει να βρει απαντήσεις, τότε χρειάζεται να αναζητήσει τα ίχνη της Princeton offense στις Ηνωμένες Πολιτείες, να παρατηρήσει σύνολα με τέσσερις guards έξω από τη γραμμή του τριπόντου και τον ψηλό να λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος στο high post, να μεταφερθεί νοητά σε παρκέ κολεγιακού μπάσκετ και σε συσκέψεις τεχνικών staff ομάδων του NBA, και στη συνέχεια να μελετήσει την πορεία του David Blatt και τον τρόπο με τον οποίο σφυρηλατήθηκαν οι μπασκετικές του αρχές από τα χρόνια της φοίτησης στο πανεπιστήμιο –οι στάσεις του ταξιδιού μοιάζουν πολλές, όμως όλες είναι εξίσου χρήσιμες προκειμένου να γίνει κατανοητή μια έννοια που θα μας απασχολήσει αρκετά στο άμεσο μέλλον.

***

O όρος Princeton offense δεν αναφέρεται σε μια σειρά αυστηρά καθορισμένων διαγραμμάτων και συγκεκριμένων plays. Αντίθετα, χαρακτηρίζει την ευρύτερη επιθετική συμπεριφορά βάσει των διακριτών αρχών που διέπουν το συγκεκριμένο είδος επίθεσης.  

***

— Ο Pete Carril, οι Princeton Tigers, και το backdoor cut ως θεμελιώδες χαρακτηριστικό

Με την έναρξη της αναζήτησης, οφείλει κανείς να ασχοληθεί με τον τρόπο που αυτή η επίθεση εξελίχθηκε από το μπασκετικό πρόγραμμα του πανεπιστημίου του Princeton, και πιο συγκεκριμένα από τον Pete Carril, τον προπονητή των Princeton Tigers από το 1967 έως το 1996, ο οποίος τελειοποίησε την Princeton offense αντλώντας στοιχεία τόσο από παίκτες και ομάδες του NBA, όσο και από τον Franklin Cappon, έναν παλιότερο προπονητή των Tigers ο οποίος είχε εισάγει τη συνεχή κίνηση στην επίθεση της ομάδας.

Ποιες ήταν οι βασικές αρχές;

• Αδιάκοπη κίνηση κάθε παίκτη
• Οι περιφερειακοί κινούνται έξω από το τρίποντο και ο ψηλός βρίσκεται στο high post (στόχος το να υπάρχουν κενοί χώροι στην πλάτη της άμυνας)
• Συνεχείς πάσες μέχρι να βρεθεί το κενό για εκτέλεση
• Όταν δεν έχεις την μπάλα και ο αμυντικός σε πιέζει, κόβεις προς το καλάθι
• Όταν κόβεις προς το καλάθι, έχεις πάντα το βλέμμα στραμμένο στην μπάλα
• Αν δεν πάρεις την μπάλα στο cut, τότε κινείσαι ξανά προς την περιφέρεια και επαναλαμβάνεις την αρχική κίνηση

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στους New York Times το 2007, ο ίδιος ο Carril εξηγεί το σκεπτικό που τον ώθησε στο να εξελίξει τις παραπάνω αρχές, ο συνδυασμός των οποίων ορίζει την έννοια της Princeton offense:

“Πρέπει να κάνεις κάτι στην επίθεση, αλλά δεν μπορείς, κι έτσι πρέπει να βρεις μια εναλλακτική επειδή δεν δούλεψε η αρχική σου επιλογή. Και μετά μπορεί να μην δουλέψει η δεύτερη επιλογή, μετά η τρίτη, μέχρι που φτάνεις σε ένα σημείο που οι επιλογές εξαντλούνται.”

Έχοντας να διαχειριστεί ένα μπασκετικό πρόγραμμα που ποτέ δεν διακρίθηκε για δραστικό και αποτελεσματικό recruiting εντυπωσιακών αθλητών, ο Carril έπρεπε να δημιουργήσει ένα επιθετικό πλαίσιο που θα κάλυπτε το μειονέκτημα της αθλητικότητας και θα στηριζόταν στην ομαδική λειτουργία, την αντίληψη των παικτών στο μισό γήπεδο, και την άνω του μέσου όρου ικανότητα σε πάσα, τρίπλα, και σουτ (το τελευταίο στοιχείο είναι βασικό στο να αποκωδικοποιήσει κανείς τις φετινές μεταγραφικές κινήσεις του Ολυμπιακού).

Μία χαρακτηριστική εφαρμογή των βασικών αρχών της Princeton και του backdoor cut ως θεμελιώδους χαρακτηριστικού της συγκεκριμένης επίθεσης συναντά κανείς σε μία από τις σημαντικότερες στιγμές της παρουσίας του Carril στους Tigers (συμπτωματικά, ήταν το τελευταίο του παιχνίδι στον πάγκο του Princeton). Μάρτιος του 1996, πρώτος γύρος του NCAA Tournament, και το Princeton αντιμετωπίζει τους UCLA Bruins, πρωταθλητές της προηγούμενης σεζόν. Το σκορ είναι στο 41-41, η κατοχή ανήκει στους Tigers, η μπάλα κυκλοφορεί μέχρι να φτάσει στο high post, όμως το νόημα της επίθεσης κρύβεται στην κίνηση του Gabe Lewullis, του παίκτη που πετυχαίνει το καλάθι κάνοντας το σκορ 43-41 και δίνοντας τη νίκη στο Princeton.

Με 10 δευτερόλεπτα να απομένουν, η μπάλα βρίσκεται στην κορυφή, ο αμυντικός του Lewullis τον πλησιάζει σε απόσταση ενός βήματος, και ο Lewullis κινείται αστραπιαία στην πλάτη του με κατεύθυνση προς το καλάθι και έχοντας το βλέμμα στραμμένο στην μπάλα. Ο Lewullis δεν παίρνει την πάσα στο πρώτο cut, κινείται ξανά προς την περιφέρεια, επιχειρεί δεύτερο cut, o Steve Goodrich του δίνει την μπάλα, κι έτσι οι Tigers πετυχαίνουν μια νίκη που θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία του NCAA.

— Ο ρόλος του center στην Princeton offense

Εκτός από τα συνεχή cuts που αποτελούν ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά σε κάθε project που στηρίζεται στις αρχές της Princeton, ένα ακόμα στοιχείο με ιδιαίτερη σημασία είναι ο τρόπος με τον οποίο συμμετέχει στην επίθεση ο ψηλός της πεντάδας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αρχική διάταξη της επίθεσης (4 out – 1 in) είναι αυτή που φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα:

Τέσσερις περιφερειακοί εκτός της γραμμής του τριπόντου, ο ψηλός τοποθετημένος στο high post, συνεχείς πάσες, κίνηση, και cuts μέχρι να προκύψει η κατάλληλη ευκαιρία εκτέλεσης. Τα όσα συμβαίνουν στο επιθετικό πλαίσιο της Princeton μπορούν να παρομοιαστούν με την κατασκευαστική δομή ενός ρολογιού. Στο κέντρο, ο ψηλός αποτελεί τον άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται και εξελίσσεται η επίθεση, ακριβώς όπως κινούνται οι δείκτες γύρω από τον κεντρικό άξονα περιστροφής σε ένα ρολόι.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα σχετικά με την παρουσία του center στο πλαίσιο της Princeton είναι η παρακάτω επίθεση του Georgetown:

Σε ολόκληρη την διάρκεια της επίθεσης, ο Roy Hibbert, center στο Georgetown (οι περισσότεροι θα τον θυμούνται από την παρουσία του στους Indiana Pacers που αποκλείστηκαν οριακά από τους Heat στους τελικούς της Ανατολής το 2013), βρίσκεται σε συνεχή δράση: κινείται μεταξύ high post και low post, υποδέχεται την μπάλα, επιχειρεί να παίξει με πλάτη, πασάρει προς τα έξω, και τελικά εκτελεί όταν προκύπτει η ευκαιρία. Με άλλα λόγια, ο Hibbert αποτελεί τον άξονα περιστροφής γύρω από τον οποίο κινούνται τα πάντα.

Το παραπάνω παράδειγμα δεν αποτελεί απλώς ένα καθορισμένο play που ανήκει στην Princeton offense, αλλά, παρατηρώντας και τις κινήσεις των υπόλοιπων εκτός του Hibbert, είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα της συμπεριφοράς μιας ομάδας που επιτίθεται βάσει αυτού του πλαισίου. Η εφαρμογή της Princeton από το Georgetown δεν είναι καθόλου τυχαία. Ο John Thompson III, ο οποίος έχει πλέον τον ρόλο του assistant στην εθνική ομάδα των Ηνωμένων Πολιτειών, ήταν ο προπονητής του Georgetown από το 2004 έως το 2017. Πριν απ’ αυτό, ο Thompson είχε εργαστεί τόσο ως assistant όσο και ως head coach στο Princeton προλαβαίνοντας να είναι μέλος στο staff του Carrill.

Ο τρόπος που κινείται ο Hibbert στο παραπάνω gif βοηθάει κάποιον να κατανοήσει μία επιπλέον διάσταση που αναμένεται να προστεθεί στο παιχνίδι του Nikola Milutinov. Κατά τη διάρκεια της σεζόν που μόλις ολοκληρώθηκε, ο Σέρβος center λειτουργούσε ως δημιουργικός πόλος στην επίθεση του Ολυμπιακού, ως επί το πλείστον μέσω του screening πάνω στην μπάλα ή και μακριά από αυτήν. Εν όψει της επόμενης σεζόν, ο Milutinov θα λειτουργήσει πολύ περισσότερο ως δημιουργός που θα έχει την μπάλα στα χέρια του –ακριβώς όπως ο Hibbert λειτουργεί ως δημιουργικό σκαλοπάτι στο high post.

— Η Princeton offense στο NBA

Ολοκληρώνοντας την παρουσία του στους Tigers το 1996, ο Carril συνέχισε ως assistant στους Sacramento Kings –η άμεση επαφή του Carril με τον μαγικό κόσμο δεν μετέτρεψε την Princeton offense σε κυρίαρχη τάση, όμως, είναι δεδομένο πως, μέσω της παρουσίας του, επηρέασε assistants και προπονητές που ήταν κοντά του, δημιουργώντας έτσι κυψέλες μέσω των οποίων η Princeton εφαρμόστηκε σε συγκεκριμένες ομάδες.

Η περίπτωση που ξεχωρίζει είναι αυτή του Eddie Jordan, ο ο οποίος ήταν assistant στους Kings σε μια περίοδο που ο Carril βρισκόταν ήδη εκεί, αναλαμβάνοντας τη θέση του head coach για τη σεζόν 1997-98. Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο nba.com, ο Eddie Jordan εξηγεί κάποια στοιχεία σχετικά με την λειτουργία της Princeton:

“Το ισχυρό στοιχείο της συγκεκριμένης επίθεσης έχει να κάνει με το ανιδιοτελές της πνεύμα και με το γεγονός πως όλοι οι παίκτες αγγίζουν την μπάλα. Αυτό είναι που με επηρέασε περισσότερο. Ο κάθε παίκτης αποτελεί ένα μέρος της διαδικασίας για παραγωγή σκορ. Ο καθένας βοηθάει τον συμπαίκτη του να πετύχει, κι ίσως είναι το λιγότερο εγωκεντρικό σύστημα που υπάρχει εκεί έξω.”

Αποχωρώντας από τους Kings, ο Jordan ανέλαβε τον ρόλο του assistant στους New Jersey Nets, παραμένοντας εκεί από το 1999 έως το 2003 με head coach τον Byron Scott. Οι Nets ολοκλήρωσαν την σεζόν 2000-01 με ρεκόρ 26-56, o Jason Kidd προστέθηκε στο roster ερχόμενος από τους Suns, και, αναζητώντας τρόπους βελτίωσης εν όψει της επόμενης σεζόν, ο Jordan διατύπωσε την πρόταση για εφαρμογή της Princeton offense. Ο Scott συμφώνησε, η επίθεση των Nets στηρίχθηκε στις αρχές της Princeton, και το αποτέλεσμα ήταν τουλάχιστον εντυπωσιακό –μία μόλις χρονιά μετά το 26-56, οι Nets έφτασαν μέχρι τους NBA Finals χάνοντας το δαχτυλίδι από τους Lakers του Kobe και του Shaquille.

Αφήνοντας τους Nets για τη θέση του head coach στους Washington Wizards, ο Eddie Jordan συνέχισε να παρουσιάζει ένα επιθετικό πλαίσιο βασισμένο στις αρχές της Princeton. Στο ίδιο άρθρο του nba.com, ο Antawn Jamison, forward των Wizards την περίοδο που ανέλαβε ο Jordan, εξηγεί τον λόγο που η Princeton είναι τόσο αποτελεσματική όταν ένα σύνολο καταφέρει να την αφομοιώσει:

“Αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει είναι η δυσκολία του να αντιμετωπίσεις ένα συγκεκριμένο play. Υπάρχουν πάντα εναλλακτικές επιλογές. Ακόμα κι αν η άμυνα εμποδίσει μία από αυτές, υπάρχει πάντα η επόμενη. Κάνοντάς το αυτό, εξασφαλίζεις ποιοτικά σουτ.”

— David Blatt και Princeton, οι φήμες για Knicks, και η περίπτωση των Cleveland Cavaliers

Μετά την αποφοίτησή του από το Framingham High School, ο David Blatt συνέχισε στο πανεπιστήμιο του Princeton. Έπαιξε για 4 χρόνια στη θέση του guard υπό τις οδηγίες του Pete Carril, όμως το σημαντικότερο είναι πως διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό η οπτική του γύρω από το μπάσκετ –κι όπως αποδείχθηκε με το πέρασμα των ετών, η οπτική αυτή ήταν άμεση συνυφασμένη με την εφαρμογή της Princeton και των παραλλαγών της στις περισσότερες θέσεις που ανέλαβε.

Είναι εντυπωσιακό πως, στις αρχές της τρέχουσας off-season υπήρξαν ρεπορτάζ που παρουσίαζαν τον Blatt ως υποψήφιο για τη θέση του head coach στους New York Knicks τα οποία έτυχαν θετικής αποδοχής, η οποία είχε ως βάση τους δεσμούς του με το Princeton University, την σχέση του με τον Steve Mills, νυν πρόεδρο των Knicks, και το γεγονός πως το συγκεκριμένο επιθετικό πλαίσιο θα μπορούσε να εφαρμοστεί στους Knicks.

 

Παρά το ότι ο Blatt δεν βρέθηκε στη Νέα Υόρκη, η συνεργασία του με τους Cleveland Cavaliers υπογράμμισε πως υπάρχει μία απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή της συγκεκριμένης επίθεσης (προϋπόθεση η οποία πρέπει να βρίσκεται στο μυαλό όσων κρίνουν το μπάσκετ που θα παίξει ο Ολυμπιακός τους πρώτους μήνες παρουσίας του Blatt): χρειάζεται αρκετός χρόνος προκειμένου ένα σύνολο να αφομοιώσει τις αρχές της Princeton, φτάνοντας στο επίπεδο της ανάπτυξης αυτοματισμών.

Πριν την έναρξη της πρώτης του σεζόν στους Cavs, σε συνέντευξη που έδωσε στο Grantland, ο David Blatt εξήγησε την έννοια της Princeton offense:

“Στην πλήρη εφαρμογή της, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα plays στην Princeton offense. Ανάλογα με την κίνηση της μπάλας, ανάλογα με την κίνηση του center, ανάλογα με την αντιμετώπιση της άμυνας, επιλέγεις το set που θα τρέξεις. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό της Princeton που υπάρχει στις ομάδες μου –η αντίληψη και οι πολλές επιλογές που μπορεί να προκύψουν από ένα play.”

Τις πρώτες εβδομάδες προπόνησης όλα έδειχναν πως οι Cavaliers όντως θα παρουσιάσουν ένα είδος επίθεσης με αρκετά από τα χαρακτηριστικά της Princeton και παραλλαγών της, οι παίκτες ήταν ενθουσιασμένοι, και ο LeBron δήλωνε πως παρά το ότι δεν είχε παίξει ξανά εντός ενός τέτοιου πλαισίου, η  Princeton τον είχε εντυπωσιάσει λόγω του ότι υπήρχε εναλλακτική οτιδήποτε κι αν έκανε η άμυνα. Λίγους μήνες μετά, όλα ανατράπηκαν.

Το πλάνο δεν απέδωσε (κι αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη floor spacers και στα πολλά μεγάλα κορμιά του roster όπως ο Varejao και ο Tristan Thompson), κι έτσι οι Cavs το εγκατέλειψαν με τον LeBron να πρωτοστατεί, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τα ρεπορτάζ εκείνων των ημερών. Στο podcast του Bill Simmons ήταν καλεσμένος ο Brian Windhorst του ESPN, και οι λέξεις που χρησιμοποίησε για να διατυπώσει τον τρόπο που οι Cavs είχαν αποφασίσει να εγκαταλείψουν την Princeton offense είναι χαρακτηριστικές:

“The Princeton offense that David Blatt installed in the preseason, they just threw it out.”

— Ο David Blatt στην Ευρώπη

Η αποτυχημένη εφαρμογή της Princeton offense στους Cavs υπογραμμίζει προϋποθέσεις, όμως σίγουρα δεν αποτελεί ενδεικτικό δείγμα της προπονητικής επιρροής που μπορεί να ασκήσει ο David Blatt –όταν κάποιος αναζητά σύνολα και projects που τον χαρακτηρίζουν, τότε οφείλει να στρέψει το βλέμμα του στην Ευρώπη.

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων, η δεύτερη θητεία του στην Maccabi. Ο Blatt παρέμεινε στο Tel Aviv από το 2010 έως το 2014, και όχι μόνο παρουσίασε ένα σύνολο που η επίθεσή του ήταν δομημένη βάσει των αρχών της Princeton offense, αλλά ενσωμάτωσε δεκάδες παραλλαγές, συνδύασε pick n’ roll sets με την κίνηση της Princeton, πειραματίστηκε με τον ρόλο του screening σε μια αποτελεσματική επίθεση, και εν τέλει κατάφερε να κερδίσει κατακτώντας το τρόπαιο το 2014 –από την στιγμή που ο Ολυμπιακός θα μπει σε διαδικασία αξιολόγησης της προόδου του με τον David Blatt στη θέση του head coach, τα όσα παρουσίασε η συγκεκριμένη version της Maccabi αποτελεί το καλύτερο μέτρο σύγκρισης (προφανώς σε βάθος χρόνου).

Η άμεση σύνδεση του David Blatt με την Princeton δεν σημαίνει πως αποκλείονται οι υπόλοιπες εναλλακτικές —η Princeton αποτελεί την βάση, όμως υπάρχουν αρκετές παραλλαγές της καθώς και περιπτώσεις που στρέφεται σε διάφορες εκδοχές του pick n’ roll. Ο Ολυμπιακός έχει να διανύσει μία απόσταση που απαιτεί χρόνο μέχρι ο κάθε παίκτης να αφομοιώσει τις αρχές της Princeton, ο David Blatt πρέπει να εντάξει τον ρόλο των Σπανούλη και Πρίντεζη στο γενικότερο πλαίσιο, ενώ ήδη υπάρχουν δύο παίκτες (LeDay, Goss) που θα αγωνιστούν για πρώτη φορά σε επίπεδο Ευρωλίγκας (και το ενδεχόμενο να είναι περισσότεροι μετά το κλείσιμο του roster είναι πολύ πιθανό).

Μέχρι να αποτυπωθεί η δουλειά του Blatt στο παρκέ, και έχοντας κατά νου το παζλ της στελέχωσης ενός συνόλου που θα στηριχθεί στην Princeton offense, μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει ως βάση της κριτικής του, και του σκεπτικού με το οποίο αντιμετωπίζει τις προσθαφαιρέσεις του roster, μία απάντηση του Pete Carril, όταν το 2007 ρωτήθηκε για το τι διαφορετικό υπήρχε στο μπάσκετ που έπαιζε το Georgetown του John Thompson III σε σχέση με την δική του παραδοσιακή εφαρμογή της Princeton. Χωρίς να το διατυπώσει με απόλυτα σαφή τρόπο, ο Carril υπέδειξε ως μυστικό της εξέλιξης την ικανότητα στο ένας εναντίον ενός:

“Η βασικότερη διαφορά έχει να κάνει με το skill set του κάθε παίκτη. Αν προπονούσα το Georgetown δεν θα υπήρχαν μεγάλες διαφορές, όμως αυτοί είναι πολύ πιο αποτελεσματικοί επειδή ο καθένας έχει την ικανότητα να δημιουργήσει το δικό του play.”